Preventie

Voor het ontwikkelen van dementie bestaan verschillende risicofactoren. Wees hierop attent, zodat patiënten met een verhoogd risicoprofiel nauwlettender in de gaten gehouden worden. 

Naar:  Livingston et al. Dementia prevention, intervention, and care. The Lancet - Volume 390, Issue 10113, 16-22 December 2017, Pages 2673-2734.

Volgens de studie van Livingston et al uit 2017 is 35% van het risico op dementie te reduceren door het behandelen van mogelijks modificeerbare risicofactoren. In de 2024 update van hun studie (na een eerdere update in 2020) verhogen ze dat zelfs tot 45%! 

'Overtuigend' nieuw bewijs

De 12 risicofactoren genoemd in het rapport van 2020 zijn: lager opleidingsniveau, gehoorverlies, hypertensie, roken, obesitas, depressie, fysieke inactiviteit, diabetes, overmatig alcoholgebruik, traumatisch hersenletsel (THL), luchtvervuiling en sociale isolatie. Volgens de auteurs van het huidige rapport is er "nieuw overtuigend bewijs" dat onbehandeld gezichtsverlies en verhoogd low-density lipoprotein (LDL) cholesterol ook risicofactoren zijn voor dementie. 

Deze twee toegevoegde risicofactoren worden geassocieerd met 9% van alle dementiesituaties – met naar schatting 7% van de gevallen als gevolg van hoog LDL-cholesterol vanaf ongeveer 40 jaar, en 2% van de gevallen als gevolg van onbehandeld gezichtsverlies op latere leeftijd, aldus de auteurs.

Van alle 14 risicofactoren zijn degene die verbonden zijn aan het grootste aandeel dementie in de wereldbevolking gehoorverlies en hoog LDL-cholesterol (elk 7%), samen met minder onderwijs in de vroege levensjaren en sociale isolatie op latere leeftijd (elk 5%), schat het rapport.

Het nieuwe rapport schetst ook 13 aanbevelingen gericht op individuen en overheden om te helpen beschermen tegen dementie. Deze omvatten het voorkomen en behandelen van gehoorverlies, gezichtsverlies en depressie; cognitief actief zijn gedurende het leven; hoofdbescherming gebruiken bij contactsporten; het verminderen van vasculaire risicofactoren (hoog cholesterol, diabetes, obesitas, hypertensie); het verbeteren van de luchtkwaliteit; en het bieden van ondersteunende gemeenschapsomgevingen om sociaal contact te vergroten. 

Hoewel dit onderzoek specifieke factoren niet direct koppelt aan dementie, ondersteunt het wel het bewijs dat een gezonde levensstijl – waaronder onderwijs, sociale activiteiten, lichaamsbeweging, cognitieve betrokkenheid, en het vermijden van hoofdletsels en schadelijke factoren voor hartgezondheid – de veerkracht van de hersenen kan verbeteren en dementie kan voorkomen. Het beschermen van de hersengezondheid naarmate we ouder worden vereist een alomvattende aanpak die discussies over voeding, beweging, hartgezondheid, gehoor en gezichtsvermogen omvat. Wat betreft gezichtsverlies: het gaat niet alleen om helder zien, het gaat om helder denken. Onbehandeld gezichtsverlies kan leiden tot sociale isolatie, verminderde fysieke activiteit en cognitieve achteruitgang.

Op jonge leeftijd (Leeftijd onder 18 jaar) is vooral opleiding (5%) belangrijk. Op middelbare leeftijd (Leeftijd tussen 45 en 65  jaar) kan het behandelen van hypertensie (2%), gehoorverlies (7%) en obesitas (1%) mogelijks bijdragen tot risicoreductie. In het latere leven (Leeftijd boven 65 jaar) zijn dan vooral het stoppen met roken (5%), behandelen van depressie (4%) en diabetes (2%), fysiek actief zijn (2%) en het tegengaan van sociale isolatie (5%) factoren die het risico op het ontwikkelen van dementie kunnen verminderen. 

Men dient nog verder te onderzoeken of het behandelen van gehoorverlies ook werkelijk tot een verminderd risico tot dementie leidt. Ook de relatie tussen depressie en dementie dient verder onderzocht te worden.  

Er is geen evidentie voor cognitieve interventies of behandeling met statines, NSAID's en voedingssupplementen als preventiestrategie (1).

Wil je meer weten over de verschillende factoren? Klink dan hieronder op de verschillende symbolen. 

(2) 


Naast deze beïnvloedbare factoren zijn er ook niet-beïnvloedbare risicofactoren (2):

  • Leeftijd
  • Vrouwelijk geslacht
  • Genetische factoren
  • Ziekte van Parkinson
  • Syndroom van Down


Interessante links/ artikels

  • 2voordeprijsvan1. Een publiekscampagne gelanceerd om aandacht te vragen voor de relatie tussen leefstijl op middelbare leeftijd (40 tot 75 jaar) en het risico op dementie op hogere leeftijd. 
  • VRT NWS over het recente rapport (2024). Ga naar de link.
  • Mijn gezond brein. Korte vragenlijst die nagaat welke levensstijlfactoren invloed hebben op je hersengezondheid, en welke aspecten je kan aanpassen om je hersengezondheid te bevorderen.
  • WHO-guideline. Risk reduction of cognitive decline and dementia. 


Detectie→ 


Bronnen

1. Livingston, G.,  Sommerlad, A., Orgeta, V., Costafreda, SG., Huntley, J., Ames, D., et al.  Dementia prevention, intervention, and care. The Lancet - Volume 390, Issue 10113, 16-22 December 2017, Pages 2673-2734. Naar het artikel

2. Dementia prevention, intervention, and care: 2024 report of the Lancet standing Commission. Livingston, Gill et al. The Lancet, Volume 404, Issue 10452, 572 - 628. Naar het artikel.

3. De Brandt Marlies, Bakker Sicco, Flerackers Steven, Stulens Thomas, Verschraegen Jurn, De Lepeleire Jan: Richtlijn Diagnostiek van dementie in de huisartsenpraktijk, 2020, Leuven/Antwerpen, Academisch Centrum Huisartsgeneeskunde KU Leuven/ Expertisecentrum Dementie Vlaanderen. ISBN: 9789075828351.  Naar de richtlijn.